کتاب ذهن نهان

ذهن نهان

(The Implicit Mind)

نویسنده: مایکل براون استاین

به روایت : دکتر آذرخش مکری

مشاهده در یوتوب : https://youtu.be/9vXQxchsDCI

---------

کتاب "ذهن نهان" نوشته مایکل براون استاین، استاد فلسفه و روانشناسی اخلاق دانشگاه نیویورک است. کتاب با یک بحث جالب آغاز می گردد: در زندگی بسیار پیش می آید که قبل از یک واقعه ناگوار مانند مورد سرقت قرار گرفتن یا دچار فریب شدن بدون دلیل خاص و موجه دچار یک حس نگرانی می شویم. آیا این احساسات که از آنها بعنوان "نشانگرهای قبل-واقعه" یاد می کنیم، اتفاقی هستند یا حاصل پردازش پیچیده و حساب شده بخشی از ذهن ماست؟ آیا به اصطلاح باید به غریزه، الهام، حس های شهودی خود اعتماد کنیم؟ پاسخ این سوالات در گرو درک ما از مقوله ذهن نهان یا پنهان است. با وجود آنکه مقوله ناخودآگاه از دبرباز مطرح بوده است، طی دهه های اخیر روانشناسان تجربی و پژوهشگران علوم شناختی سعی داشته اند بکمک مطالعات آزمایشگاهی جایگاه و ویژگی های آنرا بصورت عینی تری تبیین کنند. بعنوان مثال از طریق آزمون های تداعی های نهان، دریافته اند که در بسیاری از موارد باورهای علنی ما یعنی آن بخشی که به آنها آگاه هستیم و می توانیم با زبان ابراز کنیم با برخی گرایشات و تداعی های ما در تضاد هستند. جالب و در عین حال حیرت انگیز اینکه آن بخش نهان در برخی مواقع در سوگیری ها و تصمیم گیری های ما نقش اصلی را دارند. از طرف دیگر حدود سه هزار سال است که جریان پرنفوذی ازحکمت و اندیشه بشری مدعی است که باید به عقل و استدلال متکی بود و به احساسات و اغواهای آن بها نداد. کجا و در چه زمانی ممکن است حس های غریزی ما در یافتن مسیر درست از استدلالهای ما پیشی بگیرند؟ براون استاین علاوه بر مطرح کردن این پرسش، سوالات جالب دیگری را نیز مطرح می کند. وقتی با فردی مواجه می شویم، خویشتن واقعی او کدام بخش است؟ آن بخش آگاه زبانی یا گرایش های نهانی؟ کدام بخش از نظر اخلاقی مسئول و پاسخگوی وی است؟ آیا ما بابت گرایشات نهان خود نیز باید پاسخگو باشیم؟ در این بخش براون استاین مباحث فنی فلسفی متعددی را مورد بررسی قرار می دهد. در انتهای کتاب او به این مهم می پردازد که آیا اصولاً گرایشات نهان ما قابل تغییر هستند و ما چگونه می توانیم آگاهانه ذهن نهان خود را در هنگام نیاز تصحیح کنیم؟ در مجموع بنظر من این کتاب با سوالات و مباحث بسیار جالب و تامل برانگیزی آغاز می شود. اما در میانه مباحث تا حد زیادی تخصصی شده و ممکن است مخاطب غیر متخصص در حوزه فلسفه ذهن را تا حدی خسته کند. به همین دلیل مخاطبین عمومی کمتری خواهد داشت