15 Meitheamh 2024 (Tír Eoghain)

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall.

*

Inniu an cúigiú lá déag de mhí an Mheithimh. Is mise Niall Ó Siadhail.

In Éirinn, thángthas ar thorthaí na dtoghchán áitiúil agus Eorpach an deireadh seachtaine seo caite. Choinnigh na páirtithe móra Fianna Fáil agus Fine Gael a líon vótaí agus d'éirigh go maith le roinnt mhaith iarrthóirí neamhspleácha ach theip ar Shinn Féin a líon vótaí a mhéadú. Teip mhór a bhí ann do pháirtí a raibh tacaíocht mhór acu cúpla bliain ó shin. Bhí toghchán iontach ag páirtithe i bhfad amach ar an eite dheas sa Ghearmáin agus sa Fhrainc, agus d'fhógair Uachtarán an Fraince Emmanuel Macron toghchán tobann parlaiminte ina thír féin. Sna tíortha Nordacha, áfach, d'éirigh go maith leis na páirtithe ar an eite chlé ach, ar an mhórgóir, is iad an grúpa den eite dheas EPP a bhfuil an líon is mó suíochán acu i bParlaimint na hEorpa.

Bhí Craobhchomórtais Lúthchleasaíochta na hEorpa ar siúl sa Róimh an tseachtain seo caite, agus ba é an comórtas ba rathúla riamh ag foireann Éireann agus ceithre bhonn á dtabhairt abhaile acu. D'éirigh le Ciara Mageean, ar as Port an Pheire i gContae an Dúin í, aisling a fhíorú nuair a ghlac sí an bonn óir sa rás 1500m, agus thug Rhasidat Adeleke ó Thamhlacht i mBaile Átha Cliath léiriú intinne do na Cluichí Oilimpeacha níos moille i mbliana nuair a bhain sise an bonn airgid sa rás 400m. Bhí Adeleke agus Sharlene Mawdsley páirteach sa dá bhonn eile a fuair Éire: bonn airgid i rás sealaíochta 400m na mban agus bonn óir i sa rás sealaíochta 400m measctha. Roimhe seo, ba í Sonia O'Sullivan an lúthchleasaí amháin a bhuaigh bonn óir ag an chomórtas seo. Cuireadh tús le craobhchomórtas na hEorpa eile inné agus foireann sacair na hAlban ag imirt in aghaidh na n-óstach, foireann na Gearmáine in München. Ar an drochuair, chaill na hAlbanaigh 5-1.

Tá cruinniú mullaigh síochána ar siúl san Eilvéis faoi láthair, agus ceannairí na dtíortha G7 ag freastal ar chainteanna in ionad saoire ar bharr sléibhe gar do Lucerne. D'aontaigh siad pacáiste cabhrach $50m a thabhairt don Úcráin agus fógraíodh comhaontú slándála déthaobhach idir an Úcráin agus na Stáit Aontaithe go ceann deich mbliana. Tá níos mó ná 100 ceannairí i láthair an deireadh seachtaine seo, an Taoiseach Simon Harris ina measc, ach níl aon ionadaí ann ón Rúis ná ón tSín. D'eisigh Uachtarán na Rúise, Vladimir Putin, liosta éileamh maidir le coinníollacha chun deireadh a chur leis an chogadh, ach dhiúltaigh Uachtarán na hÚcráine Volodymyr Zelenskyy na héilimh go neamhbhalbh, agus dúirt Seansailéir na Gearmáine, Olof Scholz, nach raibh siad dáiríre. 

*

Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta.

*

GLUAIS

toghchán tobann parlaiminte - snap parliament election

ar an mhórgóir - overall

rás sealaíochta - relay race

léiriú intinne - a statement of intent

cruinniú mullaigh síochána - peace summit

comhaontú slándála déthaobhach - bilateral security agreement