پرگار: قاعده سه و نیم درصد معترض فعال و اهمیت آن

اگر به کسانی که جنبش‌های مدنی را مطالعه می‌کنند بگویید قاعده‌ی سه و نیم درصد چیست فارغ از اینکه با آن موافق باشند یا مخالف، بلافاصله در مورد اریکا چنووت صحبت خواهند کرد. این پژوهشگر علوم سیاسی به همراه همکارش داده‌های مربوط به 323 مبارزه‌ی خشونت‌آمیز و خشونت‌پرهیز در یک دوره‌ی شانزده ساله را جمع‌آوری کرد و به این نتیجه رسید که برای ایجاد تغییر سیاسیِ جدی کافی است که سه و نیم صد از جمعیت به طور فعال در اعتراض‌ها شرکت کنند. او که استاد علوم سیاسی در دانشگاه هاروارد است می‌گوید بزرگی جمعیت معترض واقعا در ایجاد قدرت و ایجاد حس قدرت نقش دارد و در آن واحد نیروهای سرکوبگر و نظام حاکم را هم دچار حس ناتوانی می‌کند. اما گفتن اینکه جمعیت بزرگ قدرت‌آفرین است یک چیز است و یافتن قاعده‌ای برای زمانی که نظام‌های حاکم در اثر اعتراض‌های خشونت‌پرهیز مردمی فرو می‌ریزند چیزی دیگر است. آیا واقعا می‌توان گفت شرکت فعال سه و نیم درصد از مردم می‌تواند تغییر سیاسی جدی ایجاد کند؟ این پرسش به ویژه برای کشوری چون ایران اهمیت دارد، کشوری که نارضایتی عمومی در آن قابل انکار نیست اما این نارضایتی به جنبشی که چالشی جدی برای نظام حاکم ایحاد کند تبدیل نشده است. در بحث این هفته عمار ملکی استاد علوم سیاسی در هلند می‌گوید با نتایج چنووث موافق است و اگر جمعیت معترض فعال در ایران به نصاب سه و نیم درصد برسد نظام حاکم در ایران رفتنی خواهد بود. اما علی حاجی قاسمی استاد جامعه شناسی در سوئد می‌گوید پیچیدگی‌های جامعه و اقتصاد ایران در چنین مطالعاتی دیده نمی‌شود، پیچیدگی‌هایی که هرگونه حکم صریح در حوزه مناسبات حکومت و مردم در ایران را با دشواری روبرو می‌کند.