هما ناطق در ۱۳۳۶ برای گذراندن دوره کارشناسی تا دکترا به فرانسه رفت. آنجا به سرعت به سیاست گرایش پیدا کرد و رساله پایاننامهاش را دربارهٔ احوال و تفکر سید جمالالدین اسدآبادی نوشت. این تحقیق با کمک هزینه مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه در ۱۳۴۶ منتشر شد. همزمان با همکاری ژیلبر لازار اقدام به ترجمه اشعار شعرای معاصر ایران کرد. در پاریس با ناصر پاکدامن ازدواج کرد.
در فرانسه به عضویت کنفدراسیون دانشجویان درآمد و در ۱۳۴۷ به تهران بازگشت، ابتدا در مؤسسه مطالعات اقتصادی مشغول به کار شد که ارتباطی با علائق و تحصیلاتش نداشت.
سید حسین نصر رئیس دانشکده ادبیات دانشگاه تهران که کتاب زندگی سیاسی سیدجمال اسدآبادی تألیف ناطق را دیده بود، درخواست استخدام وی را در دانشگاه مطرح کرده بود و به این ترتیب ناطق از سال ۱۳۴۸ تا سال ۱۳۵۹ به تدریس در دانشکده تاریخ دانشگاه تهران پرداخت. در طول این مدت یک بار در سال ۱۳۵۲ به دانشگاه پرینستون دعوت شد و به مدت یک سال در بخش تحقیقات خاورمیانه آن دانشگاه تدریس کرد.
در جریان انقلاب، جهت بازگشایی کانون نویسندگان کوشش کرد و در اردیبهشت ۱۳۶۰ به عنوان عضو هیئت دبیران کانون نویسندگان ایران انتخاب شد. پس از انقلاب در ۱۳۵۹ و به دنبال انقلاب فرهنگی، به اجبار به فرانسه بازگشت، مدتی را به تشویق غلامحسین ساعدی به تحقیق دربارهٔ رابطه ایران و عثمانی و روسیه پرداخت.
در ۱۳۶۳ به عنوان استاد تمام وقت در مؤسسه پژوهشهای ایرانی دانشگاه سوربن مشغول به کار شد. ناطق در این سالها به نقد اندیشهها و کردههای سیاسی خود به ویژه در دوران انقلاب پرداخت. یکی از آثار مهم او در این دوره کتاب «کارنامۀ فرهنگی فرنگی در ایران» بود که در ۱۳۷۵ در پاریس منتشر شد. در ۱۳۹۴ عنوان دکتری افتخاری مؤسسه ملی زبانها و تمدنهای شرقی را کسب کرد.
آخرین اثر او کتاب «بازرگانان در دادوستد با بانک شاهی و رژی تنباکو» است که بر پایه آرشیو حاج امین الضرب نوشته شده است.
هما ناطق نهایتا در ۱۱ دی ۱۳۹۵ در آرو ( در جنوبغربی پاریس) درگذشت.
Create your
podcast in
minutes
It is Free