วิสุทธิมรรค 4 สถานที่ภาวนา ฌานฯ

ปริจเฉทที่ 4 ปฐวีกสิณนิเทศ อธิบายการภาวนา ทำกรรมฐานอย่างแรก ด้วยการเพ่งกสิณด้วยใช้ดินเป็นสื่อ อธิบายหลักการสำหรับการภาวนาในรูปแบบอื่นด้วย ทั้งการเลือกวัด และเกี่ยวกับฌานแต่ละขั้น สมาธิแต่ละลำดับ ที่ควรจะต้องรู้ไว้ก่อน หากจริตไม่ถูกกับการเพ่งดินเป็นกสิณ ก็เลือกวิธีอื่นที่เหมาะสม แต่วิธีการท่านอธิบายไว้ในปฐวีกสิณทั้งหมดแล้ว จึงควรแก่การศึกษาอย่างยิ่ง

แม้คัมภีร์นี้ท่านจะเน้นสอนพระเป็นหลัก แต่ฆราวาสก็ปรับมาใช้กับชีวิตตนเองได้ หากจับแก่นสาระได้ ก็จะรู้ว่า เป็นฆราวาสบางที ในขั้นต้น ๆ อาจภาวนาและสะดวกกว่าบวชซะอีก เพราะไม่มีลาภยศมากวนใจ และไม่ต้องทำกิจเกินจำเป็น ที่ปัจจุบันอย่างที่เห็นกันว่า วัดที่เน้นปฏิบัติ และมีความเรียบง่าย เหมาะสม ผู้คนไม่พลุกพล่าน ครูอาจารย์บรรลุธรรม ก็ไม่ใช่จะเจอได้ง่าย

คัมภีร์วิสุทธิมรรค จึงเสมือนหนึ่งได้พบพระศาสดา ได้พบพระอาจารย์อันทรงธรรมแท้จริง จึงควรเพียรศึกษา แม้จะไม่เข้าใจ ก็ข้ามไปก่อน ฟังทวนซ้ำไปมา และหาโอกาสศึกษาเพิ่มเติมในจุดที่สงสัย จะช่วยได้มาก และที่ต้องย้ำคือ อย่าเอาแต่ฟัง แต่ควรปฏิบัติด้วย อย่างน้อย ฟังเสียงอ่าน แล้วกำหนดคำตามเสียงที่ได้ยินตามไปด้วย ก็ถือว่าได้ภาวนาระดับหนึ่งแล้วครับ