12 Meitheamh 2021 (Maigh Eo)

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall.

*

Inniu an dara lá déag de mhí an Mheithimh. Is mise Oisín Mac Conamhna.

Tá ceannairí polaitiúla thíortha daonlathacha saibhre an domhain, an G7, ag teacht le chéile an tseachtain seo le haghaidh cruinniú mullaigh eatarthu. Tá siad ag plé ceisteanna móra geopholaitiúla, go háirithe an phaindéim. Tá Joe Biden ar a chéad turas taobh amuigh dá thír mar Uachtarán, agus tá cúig chéad milliún dáileog Pfizer geallta aige do na tíortha atá i mbéal forbartha an domhain. Ní leor sin, áfach, mar tá 10 billiún de dhíth. Bhuail sé le Boris Johnson den chéad uair Deardaoin, chun cur in iúl dó, i measc ábhair eile, an tábhacht a chuireann Stáit Aontaithe Mheiriceá ar Chomhaontú Aoine an Chéasta, maidir leis an mBreatimeacht agus Prótocal Thuaisceart Éireann.

Beidh imeacht mór Ghaeil an oileáin seo ar siúl an Satharn seo chugainn, an chéad chruinniú de Chomhdháil na Breataine. Tá cuireadh do gach Gaeilgeóir ar oileán na Breataine freastal ann, chun stádas na teanga anseo a phlé, agus ár gcomhoibriú a neartú chun an Ghaeilge agus a húsáid a chur chun cinn. Beidh sé dátheangach, agus beidh aíonna ann ó Londain, Glaschú, Learpholl, Manchain, Birmingham, Coventry, an Bhreatain Bheag, agus áiteacha eile ar fud an oileáin. Mar gheall ar an phaindéim, beidh sé ar siúl ar líne, ag tosnú ag a seacht a chlog, agus tabharfaidh an Dr Niall Comer, Uachtarán Chonradh na Gaeilge, óráid le hoscailt. Tá sé saor in aisce, agus tá ticéid ar fáil ar Eventbrite go díreach tar éis cuardach i nGoogle do “Comhdháil na Breataine”.

Thárla urú na gréine Déardaoin i leathsféar thuaidh an domhain. Ba urú fáinneach é sa Chiorcal Artach, leis an ngealach ar apaigí, acht ó dheas in Éirinn, ní raibh ann acht páirturú. Bhí sé scamallach go leor i Londain, acht anois is arís, do thaitin an ghrian trí na scamaill go lag, ionas gurbh fhéidir greim na gealaí uirthi a fheiceáil go breá. Ba í an chéad bhreathnóireacht ar choróin na gréine a scríobhadh síos riamh ná an ceann a rinne na manaigh ar Oileán Í air tar éis lánuraithe i 664, atá le léamh in Annála Uladh, Annála Tiarnaigh, agus Annála Inis Faithlinn.

*

Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá script ar fáil i d'aip phodchraolta.

*

GLUAIS

cruinniú mullaigh - summit meeting

tíortha atá i mbéal forbartha - developing countries

Comhaontú Aoife an Chéasta - Good Friday Agreement

leathsféar thuaidh - northern hemisphere

páirturú - partial eclipse

Oileán Í - Iona

lánurú - total eclipse

Annála - Annals